Kitap okumanın çocuklardan yetişkinlere herkes için faydalı bir alışkanlık olduğunu biliyoruz. Zihinsel becerilerin güçlenmesi için de bilinçli ve huzurlu bir yaşam sürmek için en gerekli alışkanlıklardan biri olan kitap okumak olarak görülüyor. Bunun yanı sıra okuma alışkanlığı edinmek her alışkanlık gibi zorlayıcı olabiliyor. Dikkat dağınıklığı, şevksizlik, yanlış yönlendirmeler, başlamaya üşenmek gibi birçok şey kitap okumanın ve kitap okuma alışkanlığı edinmenin önüne geçebiliyor.
Bu yazımızda çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmanın yollarından bahsettik.
Bir eylemin alışkanlığa dönüşmesi onu ne kadar tekrarladığınıza ve günlük rutininizde ne kadar yer açtığınıza bağlıdır. Kitap okuma alışkanlığı kazanması gereken bir çocuk da günlük yaşamının bir parçası olarak kitap okumalıdır. Bunun için ebeveynlerinin ya da öğretmeninin günlük okuma ödevi vermesi gerekebilir.
Kitap okumayı kendi kendine alışkanlık haline getirmeyen çocuklar için okuma sorumluluğu teşvik edici olabilir. İlk zamanlarda çocuk görevini yerine getirmekte zorlansa bile zamanla kitaplarla içli dışlı olmaya başlayacaktır.
Roman, hikaye, masal vb. kitaplar çocuklar için her zaman daha ilgi çekici görünür. Fakat okuma alışkanlığı yalnızca bunlardan ibaret değildir. Çocuklar keyifli zaman geçirmek, hayal güçlerini geliştirmek, sanatsal zevkler edinmek için kitap okuyabileceği gibi kendilerini geliştirmek ve öğrenmek için de kitap okuyabilirler. Üstelik bu şekilde yaptıkları okumalar, araştırmacı kişiliklere dönüşmelerine de katkı sağlayacaktır.
Çocuklara merak ettikleri soruların cevabını vermeden önce onları araştırma yapmaya ve okumaya teşvik etmek bu sebeple faydalı olabilir. Çocuk size bir soru sorduğunda ya da bahsedilen konu üzerinde eksiklerini gördüğünüzde onu okuyarak araştırma yapmaya yönlendirebilir ya da cevaplarınızı kitaplar eşliğinde verebilirsiniz.
Her ebeveyn çocuğunun kitap okumasından memnun olur ve okuma alışkanlığı olmayan çocuğa sık sık kitap okumasını tavsiye eder. Fazlasıyla makul olan bu isteğin gerçekleşmesinde etkili olan yöntemse çocuğa verilen öğütler değil çocuğa verilen örneklerdir. Çocuklar, ebeveynlerinin öğütlerini kısa sürede hayata geçirmeye çabalasalar bile ev içi alışkanlıklar ona öğretilenden farklı olduğunda şevklerini ya da konsantrasyonlarını kaybedebilirler.
Çocukla birlikte ebeveynin de kitap okuması ise hem çocuğun hem ebeveynin faydasınadır. Modelleme yoluyla öğrenen ve ebeveynini taklit eden çocuk ruhu, kitap okuma alışkanlığını da bu şekilde hızlı şekilde kazanabilir. Ek olarak ebeveyn de kendisi için faydalı bir alışkanlık edinir.
Kitap okumanın devamlılığını sağlamak için önemli olan bir diğer faktör çocuğun ölçeklerine göre seçim yapılmış olmasıdır. Çocuğa anlamakta, bitirmekte zorlanacağı bir kitap vermek onu teşvik etmek yerine bezdirebilir. Bu sebeple çocuklara alınan kitaplarda yaşına ya da algılama becerilerine uygunluğu sorgulanmalıdır. Anlayamadığı, devam etmekte güçlük çektiği bir kitap çocuğun kitaplara ve okumaya karşı genel bir isteksizlik çekmesine sebep olabilir.
Başka bir örnekle anlatacak olursak: Yetişkin bir kişinin 5 kilometrelik bir yürüyüş yapması çok zorlayıcı değildir. Yolun sonunda yorgun düşse bile yetişkin birey 5 km’yi tamamlayabilir. Fakat bir çocuk 5km’lik bir yürüyüşte kaslarının onu yarı yolda bıraktığını, yola daha fazla devam edemeyeceğini hissedecektir. Erken yaşta edindiği bu deneyim ileriki yıllarda kasları gelişmiş olsa bile ona 5 kilometrelik bir yolu tamamlamanın çok zor olacağını düşündürecektir.
Doğum günü hediyeleri, yılbaşı hediyeleri ve daha birçok hediye… Bir çocuğa zevkle oynayacağı bir oyuncak ya da içinde pek iyi hissedeceği bir kıyafet alabilirsiniz. Fakat bir çocuğa sunabileceğiniz en iyi armağan hayal gücü olacaktır. Kitap okuyan çocuğun hayal etme, tasarlama becerileri gelişir. Dünyaya daha umut dolu gözlerle bakabilir, karakterlerden ilham alabilir ve tüm bunları ona hediye edilen kitaplarla zevkle yapabilir. Bunun yanı sıra hediye olarak kitap alan çocuğun okumaya karşı bakış açısı da değişir. Ona sunulan hediye kitaplar sorumluluk, görev, ceza olmaktan çıkar ve jest haline gelir.
Bir kişinin erken yaşta yani çocukluk çağlarında sorumluluk ve görev kavramları ile tanışması gelecek yaşamında bu kavramlarla daha kolay başa çıkabilmesini sağlar. Fakat bu tanışıklığın nasıl kurulduğu da bir o kadar önemlidir.
Sorumluluklarını ceza yoluyla gerçekleştiren çocuklar, geleceklerinde sorumluluklarından kaçma eğilimi gösterebilir ya da keyifle yapabileceği şeyleri eziyet olarak görebilir. Çalışma, ödev yapma, okuma gibi eylemleri ceza olarak almış olan çocuk, yetişkinliğinde bunları yaparken cezalandırılmış hissedebilir. Bunun aksine teşvik edilen, faydalarla tanıştırılan, zevk alması öğretilen çocuk; kitap okumayı, çalışmayı, mesai harcamayı yetişkinliğinde de keyifle gerçekleştirebilir.
